Religia

RELIGIA: ISLAM

Islam jest dzisiaj wyznawany przez półtora miliarda ludzi na świecie, nie tylko przez Arabów. Prawdopodobnie tak duże zainteresowanie Islam zawdzięcza swojej prostocie oraz jednocześnie możliwości dostosowania do odmiennych kultur.

ISLAM: JEDEN BÓG

Islam jako religia jest kontynuacją judaizmu i chrześcijaństwa. Jest to zatem wiara w jednego Boga, raj i piekło, Sąd Ostateczny, w anioły, Szatana i proroków. Obowiązuje modlitwa i post oraz pielgrzymowanie do miejsc świętych. Różnice tkwią w szczegółach. Muzułmanie poszczą przez miesiąc, modlą się pięć razy w ciągu jednego dnia oraz pielgrzymują do Mekki. Uznają oni proroków Starego Testamentu (Abrahama, Mojżesza, Noego), ponadto do grona proroków zaliczają Jezusa Chrystusa.

Anioł Dżibril (Gabriel) przekazuje objawienie prorokowi Mahometowi.

Ilustracja z perskiej kronikiz początku XIV w

Najważniejszym spośród proroków jest pochodzący z Mekki Mahomet (570-632 r.), który jest twórcą Islamu. Słowo islam oznacza poddanie się, podporządkowanie się jednemu Bogu. Natomiast polskie określenie wyznawcy islamu, czyli muzułmanin, pochodzi od wyrazu muslim, co oznacza poddający się Bogu.

ŹRÓDŁA WIARY: KORAN, SUNNA, HADISY

Podstawowym źródłem islamu jest Koran, święta księga objawiona Mahometowi przez Boga za pośrednictwem anioła Dżibrila. Zawarte w nim zasady uznawane są za niepodważalne, choć można je interpretować. Oznacza to, że za pomocą egzegezy stosuje się reinterpretację przepisów koranicznych.

Jednak zasady koraniczne szybko okazały się niewystarczające do organizowania państwa islamu, dlatego też postanowiono uzupełnić tekst świętej księgi wiedzą o życiu i działalności

Proroka. W ten sposób powstała tradycja zwana sunną. Na sunnę składają się hadisy, czyli opowieści z życia Mahometa zebrane i posegregowane w IX w. Powstało wówczas sześć zbiorów tradycji, w tym dwa najsłynniejsze: Al-Buchariego i Muslima. Do dziś sunna stanowi najbardziej autorytatywne po Koranie źródło wiedzy o zasadach islamu.

ISLAM: RYTUAŁY

Prawo islamskie zawiera szczegółowe przepisy dotyczące pięciu rytuałów, czyli: (1) przyjęcia wiary, (2) modlitwy, (3) postu, (4) jałmużny i (5) pielgrzymki. We wszystkich rytuałach szczególny nacisk kładzie się na intencję, ponieważ bez intencji rytuał jest nieważny.

Wypowiedzenie świadectwa wiary, szahady, czyli formułki „Nie ma innego bóstwa prócz Boga, a Mahomet jest Jego wysłannikiem” oznacza przyjęcie islamu. Człowiek dorosły świadomie ją wypowiada, niemowlęciu zaś muzułmanie szepczą ją do ucha.

Modlitwę odprawiana jest pięć razy dziennie: o świcie, w południe, wieczorem, o zachodzie słońca i nocą. Pory wyznacza słońce, przez co są one codziennie inne. Dlatego tradycyjnie czas na modlitwę ogłaszany jest przez muezina recytującego śpiewne wezwanie zwane azanem. Zazwyczaj w tym celu wchodzi on na minaret przy meczecie. Przystępując do modlitwy, muzułmanin musi znajdować się w stanie rytualnej czystości. Jeśli w nim nie jest, musi dokonać ablucji. Modlitwie towarzyszą zrytualizowane postawy modlącego się: stanie ze wzniesionymi rękami, klękanie, bicie pokłonów, symbolizujące poddanie i oddanie Bogu. Modlitwa odbywa się zawsze twarzą w kierunku Mekki z Al-Kabą.

ablucja przed modlitwą

Post w islamie trwa cały dziewiąty miesiąc kalendarza muzułmańskiego ramadan. W tym czasie od wschodu do zachodu słońca obowiązuje całkowity zakaz jedzenia i picia oraz uprawiania stosunków seksualnych. Post jest ruchomy, ponieważ kalendarz muzułmański jest księżycowy.

Jałmużna, czyli  zakat, związana jest z moralnym obowiązkiem dobroczynności. Każdy muzułmanin zobowiązany jest płacić na rzecz sierot, ludzi biednych i pokrzywdzonych oraz na szerzenie islamu jedną czterdziestą posiadanych dóbr. Jałmużnę można bezpośrednio ofiarować ludziom biednym lub przekazać na rzecz organizacji dobroczynnych.

Piąty rytuał to pielgrzymka do Mekki: hadżdż, którą powinien odbyć każdy dorosły muzułmanin, jeśli tylko go na nią stać i jest w stanie fizycznie podołać trudom podróży.

Co prawda prawo w szczegółach reguluje zasady odprawiania rytuałów, jednak w praktyce są one indywidualną sprawą każdego wiernego. Natomiast na państwo spadły obowiązki zbiorowe, główniedżihad, czyli działania na rzecz szerzenia islamu. Pojęcie to jest często zawężane, szczególnie poza światem muzułmańskim, do obowiązkowej walki zbrojnej. Jednak klasyczna doktryna islamu znacznie szerzej rozumie ten termin: zaczynając od obowiązku prozelityzmu, po propagandę religijną, a kończąc na walce z własnymi namiętnościami.

ISLAM: DOGMATY WIARY

Dogmatyka muzułmańska jest nawiązaniem  do monoteizmów bliskowschodnich i składa się z pięciu artykułow wiary: (1) wiara w jednego Boga, (2) wiara w święte księgi objawione ludzkości przez jedynego Boga, (3) wiara w proroków, (4) wiara w anioły i Szatana oraz (5) wiara w Sąd Ostateczny,

raj i piekło. W islamie Bóg pojmowany jest ściśle monoteistycznie oraz w pełni abstrakcyjnie. Muzułmańscy teologowie potępiają wszelkie formy antropomorfizmu, czyli upodobnienia człowieka do Boga. Stąd prosta droga do ikonoklazmu, czyli zakazu prezentowania postaci ludzkich w sztuce. Islam odrzuca ideę Trójcy, jednak akceptuje Chrystusa jako proroka pełniącego boską misję. Muzułmanie uznają poprzednie święte księgi monoteistyczne, tj.  Stary i Nowy Testament, ale wierzą przede wszystkim w słowa swojej świętej księgi Koranu.  Abraham, Chrystus i Mahomet to kolejni prorocy. 

Koran w grobowcu Ahmada Ibn Tuluna
Kair

Islam przyjmuje istnienie czterech najwyższych rangą aniołow, a więc archaniołów: Dżibrila (utożsamiany z Gabrielem lub Duchem Świętym, Israfila (Rafaela), Azraila (Azraela) i Mika’ila (Michała), a także potępionego anioła zwanego Szajtan, czyli Szatan lub Iblis, czyli diabeł.

Eschatologia islamu zakłada nastąpienie w nieokreślonej przyszłości katastrofalnego końca świata, a po nim zmartwychwstanie i Boży sąd – Sąd Ostateczny, w wyniku którego ludzie trafią do raju lub do piekła. Raj dostarczy muzułmanom przyjemności, których nie zaznawali za życia, tj. wiecznych dziewic i wina. W piekle natomiast będzie palący żar, rozpalone do białości kamienie jako pokarm, a napojem będzie wrzątek i roztopiony mosiądz.

Israfil

ISLAM: RELIGIA A PRAWO

Prawo w islamie ma charakter wszechobejmujący, tzn. reguluje nie tylko kwestie życia społecznego, ale także kwestie czysto religijne. Prawo nazywa się szari’at, co oznacza drogę do wodopoju. Wodopojem tym jest prawdziwe życie po śmierci w raju lub w piekle. Od tego, w jaki sposób muzułmanin przemierza tę ścieżkę, zależy jego przyszłość. Stąd w prawie naczelną wartością jest strona religijna.

Istnieją jednak różne podejścia do stosowania tak rozumianego prawa. Prawo uznaje się za pochodzące od Boga, ale prócz zasad przejętych z Koranu i Tradycji, znalazły się w nim również przepisy wywodzące się z prawa plemiennego. Zatem w  szari’acie obowiązują twarde przepisy w formie nieprzekraczalnych granic, jakie Bóg wyznaczył ludziom, tj. cudzołóstwo, niesłuszne oskarżanie o cudzołóstwo, kradzież, rozbój i picie wina.  

Pozostałością po tradycjach plemiennych są również różnie w traktowaniu mężczyzn i kobiet. Mężczyzna ma obowiązek utrzymywania żony lub żon oraz całej rodziny, natomiast zadaniem kobiet jest dbanie o ognisko domowe. Stąd wywodzi się nierówność w spadku: mężczyźni otrzymują więcej. Również by się rozwieść kobieta, musi iść do sądu, a mężczyźnie wystarczy oddalić kobietę. Ponadto mężczyzna może mieć cztery żony oraz może poślubić chrześcijankę lub żydówkę. Kobieta natomiast może mieć tylko jednego męża i to wyłącznie muzułmanina.

W islamie obowiązują również inne zakazy, np. zakazy żywieniowe: picia wina i spożywania wieprzowiny; zakaz przedstawiania postaci ludzkich i zwierzęcych w sztuce; oraz zakaz lichwy i gier hazardowych.