KRÓTKA HISTORIA ARABÓW

Arabowie to jeden z najważniejszych ludów semickich. Ich historia zaczyna się na półwyspie arabskim, gdzie stworzyli jedne z pierwszych chrześcijańskich królestw. Początkowo półwysep podzielony był na Arabię szczęśliwą, skalistą i pustynną, gdzie znajdowały się odmienne plemienia, osady.

Świat arabski jest kojarzony obecnie z rozległym obszarem od Iraku po Maroko i Mauretanię, położonym na dwóch kontynentach i obejmującym niemal dwa tuziny państw. Jednakże początki kultury arabskiej wiążą się ściśle z obszarem Półwyspu Arabskiego, a jej tereny rodzime leżą w granicach obecnej Arabii Saudyjskiej oraz Jemenu.

Ważną rolę odgrywało także obecne pogranicze syryjsko-irackie i teren Jordanii. W kształtowaniu się kultury arabskiej przed wprowadzeniem islamu duże znaczenie mieli Berberowie(ludzie pustyni), którzy prowadzą do tej pory koczowniczy tryb życia, przekazując wierzenia, tradycje. 

Etos Beduinów:

 Życiem beduinów w okresie przedmuzułmańskim kierował etos rycerski nazywany ird lub  muruwwa. Były to wszelkiego rodzaju nakazy tradycji dotyczące tego, co można by nazwać moralnością, sposobem postępowania. W jego skład wchodziło wiele określonych zachowań ukształtowanych przez militarny styl życia oraz warunki przyrodnicze pustyni. Najważniejsze elementy staroarabskiego honoru to męstwo (hamasa), wierność (wafa) oraz szlachetność i szczodrość (karam), która była zawsze przeciwstawiana potępianemu przez Arabów skąpstwu (bachl). Męstwo oznaczało wysokie poszanowanie samego siebie oraz unikanie niesprawiedliwości i wrogości. Niejednokrotnie Arabowie wybierali śmierć w obawie przed hańbą. Istotny był udział w walce, stąd potępienie ucieczki z pola bitwy oraz wysławianie śmierci bohaterskiej. Męstwo obejmowało także cnotę aktywnej wytrwałości w walce, zdecydowanego przeciwstawienia się niebezpieczeństwu (sabr). Istotnym elementem staroarabskiego honoru był obowiązek zemsty (sar) obowiązujący ród zabitego człowieka, a także wierność danemu słowu. Łamanie zawartej umowy i zdrada to były najcięższe wykroczenia przeciwko beduińskiemu etosowi. Człowiek, który tak postąpił, był niejednokrotnie wykluczany ze wspólnoty. Niepoślednią rolę odgrywał także obowiązek obrony słabszego, związany z kolejną cnotą – gościnnością (dijafa). Beduini wędrujący po pustyni zapalali w nocy ogień, aby zbłąkany wędrowiec łatwiej mógł znaleźć drogę do miejsca, w którym mógłby się schronić. W domach arabskich zawsze był pokój, a w namiotach oddzielna część przeznaczona dla niespodziewanego gościa. 

RELIGIA BEDUINÓW. ALLAH. TRZY BOGINIE. 

Arabowie czcili wiele bóstw opiekujących się rozmaitymi ludzkimi sprawami, których posążki znajdowały się w mekkańskiej świątyni Al-Kaba. Świątynia ta i znajdujący się tam Czarny Kamień (Al-Hadżar al-Aswad) były najważniejszym sanktuarium przedmuzułmańskich Arabów i celem dorocznych pielgrzymek, później kult ten został przejęty przez islam. Ptolemeusz twierdził, że było to miejsce święte już w II w. n.e. Panteon bóstw staroarabskich został później zniszczony na polecenie proroka Muhammada. Poza tym Arabowie oddawali cześć głównie świętym drzewom i kamieniom oraz godnym szacunku postaciom przodków. Najwyższe bóstwo w  panteonie Arabii Centralnej i Północnej nazywane było Allahem, co po arabsku znaczy po prostu Bóg. Arabowie uważali go za boga-przodka, demiurga, opiekuna nieba i deszczu. Żoną Allaha w Arabii Północnej była Al-Lat lub Al-Uzza, zaś w Arabii Środkowej obie te boginie wraz z Manat uważane były za

córki Boga. Wszystko wskazuje na to, że określenie Allah było eufemizmem używanym w miejsce właściwego imienia bóstwa. Można podejrzewać, że na północy chodziło o Duszarę, zaś w Arabii środkowej o bożka Hubala. Ten ostatni czczony był w formie posążka z czerwonego karneolu o kształtach człowieka. Kurajszyci dorobili mu ze złota utrąconą prawą rękę. Przy jego świątyni działała wyrocznia, gdzie kapłan wróżył za pomocą jedenastu strzał oznaczonych odpowiednimi napisami, które wskazywały odpowiedź. Wspomniana wyżej Al-Lat (jej imię oznacza bogini) była jednym z najstarszych bóstw czczonych przez Semitów. Dla Arabów była boginią Słońca. Manat byłaopiekunką losu i przeznaczenia, panią podziemnego świata, chroniącą spokój umarłych. Trzecią wreszcie córką boga była Al-Uzza, czyli Wszechmocna – opiekunka p Wenus, znana także w królestwie Nabatejczyków w jemeńskim państwie Kataban. Przekazy wskazują, że jako jedynemu bóstwu staroarabskiemu składano jej ofi ary z ludzi. Poza tymi trzema boginiami Koran wymienia jeszcze kilka innych idoli czczonych w czasach dżahilijji. Są to Ja’uk, Jaghus, Nasr i Wadd, ale panteon staroarabski był oczywiście znacznie szerszy. Właściwie każde plemię miało swój własny zestaw bóstw, a to z nich, które dla jednych było naczelnym, dla innych tylko pomniejszym bogiem. Taką formę kultu nazywamy henoteizmem.

 WYROCZNIE I CZARY. 

Od zarania dziejów ludzie niepewni swego losu szukali pomocy u rozmaitych sił nadprzyrodzonych. Podobnie czynili przedmuzułmańscy Arabowie, których wierzenia dotyczące mantyki i czarów ukształtowane zostały przez specyfi czne warunki przyrodnicze. Nie podejmowali oni żadnej ważnej decyzji, zanim nie poradzili się wyroczni. Na półwyspie rozwinęły się rozmaite formy wróżbiarstwa. Wróżbiarstwem naturalnym zajmowali się wieszczkowie zwani kahinami. Sprawowali oni funkcję czarownika: zajmowali się wróżbiarstwem, znachorstwem, sądzeniem, odczytywaniem snów, magią czarną i białą, często bywali przedstawicielami plemienia w kontaktach ze światem zewnętrznym. Podczas seansu kahin wprowadzał się w rodzaj transu w zaciemnionym, zamkniętym pomieszczeniu wśród zapachu specjalnych kadzideł, najprawdopodobniej o charakterze halucynogennym. Kahinom przypisywano także zdolność wpływania na zachowanie się ciał niebieskich. Kahinowie zajmowali się także rozmaitymi technikami wróżbiarstwa sztucznego, szczególnie tymi, które wymagały jakichś zdolności interpretacyjnych. Najpopularniejsze formy to tiraifal. Polegały one przede wszystkim na obserwacji zachowań zwierząt i ptaków. Tira wywodzi się od wróżenia z lotu ptaków, ale niemal każdy ruch ptaka czy zwierzęcia miał swoją wartość mantyczną. Jednym z najbardziej rozpowszechnionych sposobów wróżbiarstwa u dawnych Arabów było wróżenie ze strzał (istiksam). Używano do tego celu specjalnych strzał bez ostrzy z odpowiednią liczbą nacięć lub napisami. Praktyki te odbywały się zazwyczaj w sąsiedztwie jakiejś świątyni. Czary to po arabskusihr, zaś czarownik to r r sahir. Kulr r tura Arabii znała zarówno czarowników, jak i czarownice. Czarami zajmowali się czasem sami Arabowie, ale dużo częściej parali się tym zamieszkujący miasta arabskie Żydzi. Wśród beduinów szczególnie rozwinięta była magia miłosna oraz magia lecznicza, niezwykłe znaczenie miała też magia pogody i magia ochronna. Istniała także czarna magia, znana głównie w formie dmuchania i plucia w węzły. Magia i czary były uważane za realny element rzeczywistości. Przedmuzułmańscy Arabowie tłumaczyli sobie na swój sposób różne zdarzenia i zjawiska, przydając przy tym wielu przedmiotom moc magiczną, ochronną. Z tego przekonania wypływa też wiara w- czarodziejską moc talizmanów i amuletów. Używanie amuletów związane było bardzo często z odpowiednim tekstem, który wzmacniał jego działanie. Takie zaklęcie nazywane było rakaja. Określenie to miało zresztą podwójny sens, ponieważ w znaczeniu zamawiania było używane także w magii leczniczej. Wiele elementów staroarabskich wierzeń i obyczajowości zostało zislamizowanych i do dziś funkcjonuje w społeczeństwach arabskich.